موانع شکل‌گیری پارلمان اصلاحات در ایران

یکی از موانع تشکیل‌ نشدن زودهنگام پارلمان اصلاحات در ایران، نبود توافق همگانی بر سر محتوا و کار آن بوده است.

 

*** کمیت حزبی در ایران مانع تحقق اصول اصلی تحزب

 

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و خبری منتخبین، چندی پیش که وزارت کشور فهرست کامل احزاب مجوزدار را منتشر کرد، در نگاه نخست کثرت و ناشناس‌ بودن تعدادی از احزاب جلب توجه می‌کرد.

تعدد احزاب شاید به‌ ظاهر بر وجود تحزب در کشور دلالت داشته باشد اما در مقام عمل یا دست‌کم در وضعیت موجود در ایران کمیت حزبی باعث تحقق اصول اصلی تحزب نمی‌شود.

 

*** کارکرد مقطعی انتخاباتی بیشتر احزاب کوچک

 

بیشتر احزاب کوچک کارکرد مقطعی انتخاباتی ایفا می‌کنند؛ در‌صورتی‌که تحزب اقتضا می‌کند احزاب در مدت‌زمان دو انتخابات اعم از انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس یا شورا به انتقاد از نهادها و ارائه راهبرد نظری و عملی بپردازند تا در هنگامه انتخابات با برنامه‌ای عمل‌گرا با مردم مواجه شوند.

چنین مشکلی محدود به جناح‌بندی‌های سیاسی در ایران نمی‌شود و در اصولگرایان و اصلاح‌طلبان به چشم می‌خورد؛ به‌طوری که اصلاح‌طلبان به‌ تازگی با مطرح‌کردن پارلمان اصلاحات، می‌کوشند از تعدد بی‌منطق احزاب موجود در طیف خود جلوگیری کنند و اجماعی فراگیر میان احزاب اصلاح‌طلب ایجاد کنند، هر چند به‌ تازگی یکی از اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی گفته است این امکان وجود دارد که پارلمان اصلاحات، به‌ عنوان یک تشکل جدید و نه یک‌ سازوکار ائتلافی مطرح شود.

 

*** جزئیات پارلمان اصلاحات

 

به‌ تازگی یکی از اعضای حزب کارگزاران از جزئیات تشکیل پارلمان اصلاحات گفت:

«عملیاتی‌ شدن تشکیل پارلمان در سال ۹۶ در شورای هماهنگی جبهه اصلاحات با اکثریت آرا تصویب و سازوکار آن به کمیته سیاسی شورای هماهنگی جبهه اصلاحات واگذار شد.

کمیته سیاسی بعد از ۹ ماه به طرح اولیه‌ای درباره این سازمان رسید. در ادامه و بعد از نظرخواهی از اعضا، طرح به صحن شورا آورده شد و در سه ماه اخیر ۱۰ ماده آن تصویب شده است.

با توجه به قانون جدید احزاب این پارلمان احتمالا خود به‌عنوان یک تشکل جدید مطرح شود نه یک سازوکار ائتلافی.

این موضوع اعضای شورای هماهنگی را دچار تردید کرده و به‌همین‌دلیل کار بررسی پارلمان اصلاحات، کند شده است.

البته برخی از دوستان هم در حال رایزنی با وزارت کشور هستند تا به این جمع‌بندی برسند که اساسنامه تدوین‌شده برای پارلمان اصلاحات می‌تواند اساسنامه ائتلاف یا یک تشکل مستقل باشد و هنوز نظرات جمع‌بندی نشده است».‌

طاهرنژاد درباره اعضای حاضر در پارلمان اصلاحات نیز گفت: «بر اساس مواد بررسی‌ شده از طرح پارلمان اصلاحات، تاکنون تنها حضور احزاب مشخص شده که از هر حزب عضو شورای هماهنگی ۱۰ تا ۱۵ نفر در این پارلمان حضور خواهند داشت.

پیشنهاد دیگری که هنوز تصویب نشده، به این صورت است که از هر حوزه انتخابیه متناظر با نمایندگان مجلس، یک نماینده در پارلمان حضور داشته باشد که این نماینده می‌تواند حقیقی یا حقوقی باشد.

به این ترتیب و براساس این پیشنهاد ۲۹۰ نفر به عضویت پارلمان اصلاحات، درمی‌آیند که می‌توانند حزبی یا غیرحزبی باشند. در طرح مورد نظر حضور ۵۰ نفر از ادبا، شعرا، هنرمندان، روزنامه‌نگاران، نویسندگان و چهره‌های سیاسی هم در پارلمان اصلاحات بررسی می‌شود.

همچنین حضور وزرای پیشین اصلاح‌طلب از اول انقلاب تاکنون در این طرح بررسی خواهد شد».

 

*** ایرادات وارد شده به طرح موضوع پارلمان اصلاحات

دی‌ماه سال گذشته بود که قرار شد پارلمان اصلاحات، با رفع بعضی از ایراد‌های وارد شده تشکیل شود؛ چنان که مصطفی کواکبیان، دبیر کل حزب مردم‌سالاری، گفته بود:

«در کمیته سیاسی شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان، ایراداتی به این طرح وارد بود که بررسی‌ و برطرف شدند. قرار بر این است که در صحن شورای هماهنگی نیز این طرح مطرح و تصویب شود.

پس از تصویب نهایی در شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان، پارلمان اصلاحات از بهمن سال جاری فعالیت خود را آغاز خواهد کرد».

در همان دی‌ماه بود که جلسه شورای هماهنگی جبهه اصلاحات به ریاست الیاس حضرتی برگزار شد و علاوه بر تصویب کلیات آیین‌نامه نحوه تشکیل پارلمان اصلاحات، چهار ماده اول آیین‌نامه نیز به تصویب اعضای جلسه رسید.

 

*** پارلمان اصلاحات ؛ جایگزین شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان

 

به گفته کواکبیان در آن مقطع پارلمان اصلاحات، قرار بود جایگزین شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان شود.

اوایل اسفند ۹۷ محمد عطریانفر از موافقت اصولی سیدمحمد خاتمی با تشکیل پارلمان اصلاحات خبر داد و انتظار می‌رفت این پارلمان به‌ سرعت تشکیل شود تا بتواند فعالیت‌های منسجم انتخاباتی را انجام دهد و نقش محوری خود برای احزاب اصلاح‌طلب را ایفا کند؛ اما در همان ایام محمود میرلوحی درباره جزئیات طرح پارلمان اصلاحات گفت:

«پارلمان اصلاحات در کمیته سیاسی شورای هماهنگی بررسی شده ‎است؛ اما به نظر می‎رسد شرایط آن برای انتخابات مجلس ۹۸ آماده نشود».

 

*** انتقادها به تشکیل پارلمان اصلاحات

میرلوحی درباره موانع پیش‌روی تشکیل پارلمان گفته بود:

«آیا در حال حاضر ما در شرایطی هستیم که همه اصلاح‎طلبان بتوانند به صورت سلسله‌ مراتبی از شهرستان‌ها به استان و منتخبان آنها هم از استان به پایتخت بیایند؟

در تهران نیز افراد بر اساس سازوکاری انتخاب شوند؟ علاوه بر اینها همه اصلاح‎طلبان کشور باید چند روز در کنگره‎ای سراسری جمع شوند و درباره سازوکار و سلسله‌مراتب آن اجماع کنند.

به طور مثال آقای خاتمی به عنوان کسی که رهبری اصلاحات را برعهده دارد، می‎تواند در سازوکار این پارلمان نقش داشته باشد؟

در حال‌ حاضر معذورات و محدودیت‌هایی وجود دارد و به همین جهت تا زمانی که شرایط کاملا مساعد نباشد، جریان اصلاحات باید به صورت جبهه‌ای کارش را ادامه دهد؛ یعنی مانند آنچه در شورای عالی اصلاحات انجام می‎شود.

پارلمان یک مفهوم انتخاباتی است و باید به صورت سلسله‌ مراتبی شکل بگیرد.

البته شورای هماهنگی کارگروهی را در این خصوص شکل داده و در حال بررسی آن است. با این حال برآوردها نشان می‎دهد که پارلمان اصلاحات برای انتخابات آینده شکل نمی‎گیرد.

 

*** ساختار پارلمان اصلاحات شبیه یک حزب فراگیر

 

ساختار پارلمان اصلاحات در عین حال که پارلمان است، شبیه یک حزب فراگیر است. بنابراین باید مشخصات یک حزب فراگیر را فراهم کند اما شرایط آن فراهم نیست».

غلامحسین کرباسچی، دبیر‌کل حزب کارگزاران سازندگی نیز گفت چشم‌اندازی جز مقطع انتخابات نمی‌توان برای پارلمان اصلاحات در نظر گرفت. او در این خصوص در گفت‌وگویی با «شرق» گفته بود:

« پارلمان اصلاحات تنها در زمان انتخابات می‌تواند مؤثر عمل کند و هیچ‌ تأثیری بر روند احزاب جبهه اصلاحات و انسجام فکری و عملی اصلاحات نخواهد داشت. در حقیقت آنچه تحت عنوان پارلمان اصلاحات مطرح می‌شود، تنها کارکرد انتخاباتی خواهد داشت و چشم‌اندازی بیش‌ از ‌این برایش نمی‌توان متصور بود».

 

*** درست نبودن تبدیل اصلاحات به یک‌‌ محیط سازمانی کار

 

محمدعلی ابطحی نیز مخالف این پارلمان بود و در گفت‌وگو با «شرق» اظهار کرده بود:

«تبدیل اصلاحات به یک‌‌ محیط سازمانی کار درستی نیست؛ خواه آن سازمان پارلمان اصلاحات یا هر چیز دیگری باشد.

قابل پذیرش نیست افرادی که شاید اصلا به باورهای اصلاحات اعتقاد ندارند و تنها با ثبت یک حزب عنوان اصلاح‌طلب را بر خود نهاده‌اند، متولیان یک سازمان به نام پارلمان اصلاحات شوند.

آنها نمی‌توانند هدایت‌کنندگان یک جریان فکری عظیم به نام اصلاحات باشند. اصلاحات یک اندیشه است که در سطح جامعه متبلور شد.

قرار بود اندیشه اصلاحات با محوریت خاتمی عملیاتی شود و در طول زمان خود را به‌روز کند.

اصلاحات یک جوهر ثابت دارد و باید آن جوهر حفظ و با مقتضیات روز هماهنگ می‌شد، اما با آنچه امروز رخ داده، رنگ و نشانی از چنین روندی نمی‌بینیم.

افرادی بدون شناسنامه خاص سیاسی آمده و با یک ثبت‌نام ساده یک حزب تشکیل داده‌اند و خود را نماد اصلاح‌طلبی می‌دانند.

با چنین شرایطی پارلمان اصلاحات، از پیش شکست‌‌خورده است، زیرا پارلمان باید یک مجموعه انتخابی باشد و در شرایطی که هنوز تحزب در ایران پا نگرفته، نمی‌توانیم قائل به یک پارلمان واقعی باشیم».

 

*** موانع شکل‌گیری پارلمان اصلاحات

 

به گزارش منتخبین «مرکز اطلاع رسانی انتخابات ایران»، چنین انتقادهایی باعث شد ‌‌یکپارچگی عملی در میان تمام نیروهای اصلاح‌طلب وجود نداشته باشد؛ هرچند نمی‌توان به دقت گفت که نتیجه تفکر موافقان محور قرار گرفتن پارلمان اصلاحات مثبت است یا منتقدان آن، اما می‌توان گفت یکی از موانع تشکیل‌نشدن زودهنگام این پارلمان نبود توافق همگانی بر سر محتوا و کار آن بوده است؛ از سوی دیگر باید دید بر اساس قانون جدید انتخابات، پارلمان اصلاحات چگونه می‌تواند شکل بگیرد و آیا ایجاد یک توافق فراگیر میان احزاب مهم اصلاحات و نیز رفع موانع قانونی تا انتخابات سال جاری میسر می‌شود یا آنکه باز هم مانند سابق نیروهای سیاسی اصلاح‌طلب در همان روزهای منتهی به انتخابات فعالیت‌های حزبی خود را آغاز می‌کنند؟ اما آنچه مسلم است، ضرورت یک وحدت سراسری میان نیروهای اصلاح‌طلب است که ممکن است با پارلمان اصلاحات محقق شود.

 

منبع: منتخبین «مرکز اطلاع رسانی انتخابات ایران»

 

 

انتهای پیام///