با توجه به گذشت چندین ماه از انتخابات پارلمان عراق هنوز نمایندگان مجلس این کشور برای انتخاب رئیس جمهور به تفاهم نرسیده‌اند.
*** انتخابات پارلمان عراق
به گزارش منتخبین، در مهرماه سال گذشته اولین تجربه انتخابات زودهنگام پارلمانی پس از سال ۲۰۰۳ را تجربه کرد و در این انتخابات ۳۲۴۰ نفر نامزد از جمله ۹۵۰ نامزد زن برای دستیابی به ۲۳۹ کرسی مجلس که ۹ تای آنها به اقلیت‌ها اختصاص یافته (۵ کرسی مسیحیان، و برای ایزدی‌ها و صابئی‌ها و شبک و کردهای فیلی هرکدام یک کرسی) رقابت کردند.
لازم به ذکر است، بیشترین کرسی‌ها از آن استان بغداد (۷۱ کرسی) و کمترین استان مثنی (۷ کرسی) است.
با توجه به اهمیت پارلمان عراق و با توجه اینکه پس از گذشت چندین ماه از انتخابات عراق و عدم توافق برای تشکیل دولت بین نمایندگان مجلس عراق در گزارشی به بررسی نحوه انتخابات رئیس جمهور توسط مجلس نمایندگان و احزاب و جریان‌ها حاضر در پارلمان عراق پرداخته‌ایم که مشروح آن را در ادامه مشاهده می‌کنید.
*** نحوه انتخاب نخست وزیر در عراق
بنا بر قانون عراق حکومت این کشور از نوع پارلمانی است که در آن قوه مجریه در اختیار نخست وزیر عراق بوده که توسط نمایندگان ائتلاف اکثریت مجلس نمایندگان عراق برای یک دوره ۴ ساله از بین عرب‌های شیعه انتخاب می‌شود. شورای نخست‌وزیر متشکل از نخست‌وزیر، دو جانشین و ۳۷ وزیر کابینه است که برای تشکیل دولت، نخست‌وزیر و کابینه‌اش می‌بایست بتواند رای حداقل دو سوم نمایندگان مجلس را کسب کند.
طبق ماده ۷۸ قانون اساسی عراق، نخست وزیر مسئول اجرای سیاست‌های دولت است و نخست وزیر عراق فرمانده کل نیروهای مسلح است که عمر هر دولت در عراق ۴ سال می‌باشد.
*** چگونه نمایندگان مجلس عراق انتخاب می‌شوند؟
شایان ذکر است، نمایندگان مجلس عراق در یک روند دموکراتیک از طریق آراء مستقیم مردم عراق برای ۴ سال تعیین می‌شوند.
بر اساس جمعیت عراق تقریباً ۶۵ درصد شیعیان و ۲۰ درصد اکراد و ۱۰ درصد تسنن و ۵ درصد سایر می‌باشند.حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس عراق می‌بایست از میان خانم‌ها انتخاب شده باشند.
کرسی‌های پارلمانی استان‌های عراق به این شرح است؛ استان بغداد ۷۱ کرسی، نینوا ۳۴، بصره ۲۵، ذی‌قار ۱۹، سلیمانیه ۱۸، بابل ۱۷، اربیل ۱۶، الانبار ۱۵، دیالی ۱۴، کرکوک ۱۳، استان‌های واسط، دهوک، نجف و صلاح‌الدین هرکدام ۱۲، کربلا و الدیوانیه ۱۱، میسان ۱۰ و المثنی ۷ کرسی است.
*** نحوه انتخاب رئیس جمهور عراق
بر اساس قانون اساسی عراق رئیس‌جمهور این کشور نیز توسط دو سوم مجلس عراق از بین کردها تعیین می‌شود.
از وظایف رئیس‌جمهور تنفیذ نخست وزیری بعد از انتخاب مجلس، تصویب معاهده‌ها و قوانینی که توسط مجلس نمایندگان تصویب شده یا برگشت آنها به مجلس جهت تجدیدنظر؛ و همچنین امور قضایی شامل عفو و تخفیف مجازات‌های مجرمان جزایی که توسط نخست‌وزیر پیشنهاد می‌شود. نهاد ریاست جمهوری عراق متشکل از رئیس‌جمهور و دو معاون وی است.
*** احزاب سیاسی عراق
در حال حاضر در حدود ۶۰ حزب سیاسی قانونی و غیرقانونی در عراق فعال هستند که در حدود ۳۰ حزب در مجلس عراق دارای نماینده هستند و از سرشناس‌ترین احزاب سیاسی عراق در قومیت اکراد سه حزب؛ بارزانی ، طالبانی ، اسلامگراها می‌باشند و در میان احزاب اهل تسنن می‌توان به دو حزب نجیفی ، مطلک اشاره کرد.
شایان ذکر است، از احزاب بزرگ شیعیان نیز می‌تواند به چهار حزب بزرگ؛ مالکی ، صدر ، حکیم ، علاوی و اشره کرد.
حزب دموکرات کردستا که به صورت مخفف پ. د. ک یا ک. د. پ نیز نامیده می‌شود و به پارتی نیز معروف است، یک حزب ملی‌گرای کرد در کشور عراق و منطقهٔ اقلیم کردستان عراق، و تشکیل‌دهندهٔ اصلی حکومت اقلیم کردستان عراق است که بنیانگذار این حزب مصطفی بارزانی بود که از رهبران جنبش ملی‌گرایی کردی به‌شمار می‌رود.
شایان ذکر است در انتخابات اخیر این کشور جریان صدر عراق ، موفق شد با کسب ۷۳ کرسی از اصل ۳۲۹ کرسی پارلمانی در صدر قرار گیرد و پس از آن، ائتلاف سنی تقدم با ۳۷ کرسی و ائتلاف دوله القانون با ۳۳ کرسی، حزب دموکرات کردستان عراق با ۳۱ کرسی، ائتلاف کردستان و ائتلاف الفتح به رهبری هادی العامری با ۱۷ کرسی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند که در ادامه به بررسی این احزاب می‌پردازیم.
*** حزب دموکرات کردستان عراق
حزب دموکرات کردستان عراق در سال ۱۹۴۶ توسط مصطفی بارزانی در بغداد تشکیل شد و پس از فروریختن جمهوری مهاباد و رفتن بارزانی به شوروی، این حزب مشغول سازماندهی مخفی در عراق شد.
حزب دموکرات پس از بازگشت بارزانی به عراق و به دنبال کودتای عبدالکریم قاسم در سال ۱۹۵۸ در عراق به رسمیت شناخته شد و به دفاع از حقوق کردهای عراقی پرداخت، تا توانست در سال ۱۹۷۰ خودمختاری را از حکومت وقت عراق بگیرد.
در سال ۱۹۷۵ در پی قرارداد الجزایر بین شاه وقت ایران و صدام این حزب و خانوادهٔ بارزانی مجبور شدند به ایران پناه بیاورند که شاه ایران امکان اقامت آنان را در منطقه‌ای در نزدیکی کرج فراهم ساخت.
ملامصطفی بارزانی در سال ۱۹۷۹ درگذشت و پس از او پسرش مسعود بارزانی در کنگرهٔ نهم حزب به رهبری این حزب انتخاب کردید. حزب دموکرات به مبارزه علیه حکومت مرکزی عراق ادامه داد تا توانست در سال ۱۹۹۱ در پی قیام مردم و حمله منظم شاخه نظامی حزب به پایگاه‌های حکومت مرکزی عراق در مناطق کُردنشین این کشور، به همراه اتحادیه میهنی کردستان یک دولت فدرال کُردی در بخشی از مناطق کردنشین عراق برپا سازد.
*** ائتلاف دولت قانون
ائتلاف دولت قانون یک ائتلاف سیاسی انتخاباتی است که نوری مالکی نخست وزیر عراق و حزب الدعوه در سال ۲۰۰۹ برای شرکت در انتخابات ایالتی تشکیل دادند.
در این ائتلاف علاوه بر حزب خود نوری مالکی، گروههای دیگری همچون برخی از سران قبایل اعراب، کرد های شیعه، مسیحیان و افراد مستقل حضور دارند و شعار این حزب «امنیت ، خدمات و حکومت مرکزی مقتدر» است.
نام این ائتلاف اشارتی بر بهبود وضعیت امنیتی عراق در دوران حکومت نوری مالکی بود دستاوردی که پس از نبرد بصره (۲۰۰۸) و دیگر عملیات‌های نیروهای مسلح عراق حاصل شد.
این ائتلاف در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰ نیز پس از عدم توافق حزب الدعوه با مجلس اعلای اسلامی عراق و جنبش صدر شرکت داشت. در این انتخابات ائتلاف دولت قانون با کسب ۸۹ کرسی از مجموع ۳۲۵ کرسی مجلس در جایگاه دوم پس از ائتلاف العراقیه قرار گرفت.
در انتخابات ایالتی ۲۰۰۹ این ائتلاف با کسب ۲۸٫۸٪ آراء موفق به تصاحب ۱۲۶ کرسی از مجموع ۴۴۰ کرسی شد و موفق‌ترین فهرست انتخاباتی بود.
گرچه هسته اصلی این فهرست را سیاستمداران اسلام‌گرای شیعه و در رأس آنها حزب الدعوه تشکیل می‌دهند، اما این ائتلاف به‌طور رسمی سکولار و فراقومی است و تعداد زیادی از سیاستمداران مستقل و احزاب کوچک سنی، مسیحی، کرد، ترکمن و فیلی نیز در آن جای دارند.
*** جریان صدر
جریان صدر یک گروه اسلام‌گرای ملی‌گرای عراقی است که در سال ۲۰۰۳ پس سقوط حکومت صدام حسین تأسیس شد؛ و امروزه توسط مقتدی صدر اداره می‌شود.
این جنبش خود را حامی تمام مردم عراق بالاخص شیعیان این کشور می‌داند و ایدئولوژی این گروه متاثر از دیدگاه‌های سید محمد صدر می‌باشد. حزب فضیلت اسلامی از زیر شاخه‌های جریان صدر می‌باشد و جیش المهدی شاخه نظامی این حزب است.
این حزب در انتخابات مجلس عراق (دسامبر ۲۰۰۵) به عنوان بخشی از ائتلاف ملی عراق حضور داشت ولی اختلافات پدید آمده بین سران جریان صدر و نوری مالکی در زمان دولت اول نوری مالکی، موجب جدا شدن جریان صدر از ائتلاف ملی عراق و حضور مستقل آنها در انتخابات شوراهای استانی عراق (۲۰۰۹)، انتخابات مجلس عراق (۲۰۱۰)، انتخابات مجلس عراق (۲۰۱۴) و انتخابات مجلس عراق (۲۰۱۸) شد که موفقیت نسبی جریان صدر را به همراه داشت.
لازم به ذکر است، بنا بر اعلام رسانه‌های عراقی جعفر الصدر، قاسم الاعرجی، حیدر العبادی، محمد توفیق علاوی و عبدالحسین عبطان از معروف ترین گزینه‌های پارلمان عراق برای سمت رئیس جمهوری عراق می‌باشند که در ادامه به معرفی این اشخاص خواهیم پرداخت.
*** جعفر الصدر کیست؟
جعفر صدر تنها پسر محمدباقر صدر فقیه برجسته عراقی بود که در هنگام اعدام پدرش در زمان حکومت صدام حسین ۱۰ سال سن داشت. پس از آن در حوزه تحصیل کرد، به کسوت روحانیت درآمد و از نزدیکان پسرعموی پدرش سید محمد صدر مرجع تقلید مهم شیعیان عراق شد.
سید محمد صدر یک سال پیش از ترورش در سال ۱۹۹۸ او را پنهانی به قم فرستاد تا دفتر نمایندگی‌اش در این شهر را تأسیس کرد اما این دفتر هرگز پا نگرفت و جعفر به لبنان رفت، از لباس روحانیت درآمد و پس از مدتی برای تحصیل در رشتهٔ حقوق به لندن رفت. جعفر صدر پس از بازگشت به عراق در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰ شرکت کرد و به‌جای آن که مانند دیگر نزدیکانش در فهرست جریان صدر قرار گیرد به ائتلاف دولت قانون پیوست و کاندیدای پنجم این ائتلاف در استان بغداد بود و با این که فعالیت سیاسی چندانی نداشت، توانست از بسیاری از سیاستمداران شناخته‌شده رأی بیشتری کسب کند و در بین کاندیداهای فهرست خود در ردهٔ دوم قرار گیرد.
وی در اولین موضع‌گیری سیاسی خود یک ماه و نیم پیش از انتخابات در مصاحبه‌ای بر جدایی دین از دولت تأکید کرده و با حجاب اجباری مخالفت ورزیده بود.
*** قاسم الاعرجی کیست؟
قاسم الاعرجی یکی از اعضای برجسته سازمان بدر است ، اما پس از تصدی پست وزیر کشور در نیمه دوم دولت حیدر العبادی، از این سازمان جدا شد ، تصمیم انتخاب قاسم الاعرجی از چند هفته پیش در محافل گروه های سیاسی مطرح بود، ولی قطعیت نداشت.
وی متولد سال ۱۹۶۴ در شهر کوت استان واسط عراق است که مرحله ابتدایی را در مدرسه العربیه آغاز کرد و در سال ۱۹۸۲ در مدرسه پسرانه الکوت به پایان رساند و در اواخر جنگ اول خلیج فارس به ایران رفت و به لشکر بدر پیوست و در کنار شخصیت‌های معروفی که در رهبری الحشد الشعبی و سازمان بدر مانند شهید ابومهدی المهندس و هادی العامری کار می کردند، به دانشکده افسری در مقر لشکر بدر پیوست ، پس از آن در دانشگاه تحصیل کرد و چند مسئولیت را در رهبری این لشکر گرفت.
پس از سرنگونی رژیم صدام در سال ۲۰۰۳ ، قاسم الاعرجی به همراه ۷۰ نفر از سازمان بدر به دست نیروهای آمریکایی بازداشت شد و به مدت سه ماه در اردوگاه بوکا در استان بصره در بازداشت بود و سپس آزاد شد.
وی فعالیت سیاسی و اجتماعی خود را در شورای استانداری واسط ادامه داد و عضو منتخب این شورا شد و در انتخابات سال ۲۰۰۵ ، عضویتش در این انتخابات ، تجدید شد و مسئول کمیته امنیتی این استان شد.
در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۰۷ بار دیگر از سوی نیروهای امریکایی در داخل ساختمان شورای استانداری واسط بازداشت شد و ۲۳ ماه در بازداشت بود و سپس آزاد شد.
وی در سال ۲۰۱۰ ، نماینده استان واسط در مجلس نمایندگان عراق شد و به عضویت کمیسیون امنیت و دفاع و رئیس فراکسیون پارلمانی بدر درآمد که زیر مجموعه ائتلاف دولت قانون است.
الاعرجی از سرسخت ترین مدافعان الحشد الشعبی است و با منتقدان این گروه به شدت مخالف است.
*** حیدر عبادی کیست؟
حیدر عبادی سخنگوی حزب دعوت اسلامی و نخست وزیر سابق عراق بود.
پس از سقوط حکومت بعث در سال ۲۰۰۳، العبادی به عنوان وزیر ارتباطات انتخاب شد. در سال ۲۰۰۵ به سمت مشاور نخست‌وزیری رسید. او در دوره اول پارلمان عراق، ریاست کمیسیون اقتصاد و سرمایه‌گذاری مجلس را بر عهده گرفت.
وی دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه بغداد در سال ۱۹۷۵ و کارشناسی ارشد و دکترای مهندسی الکترونیک و برق از دانشگاه منچستر انگلیس در سال ۱۹۸۰ است. او همچنین در دانشگاه برونل انگلیس به تدریس علوم قرآنی مشغول بوده‌است.
*** محمد توفیق علاوی کیست؟
محمد توفیق علاوی سابقه نخست وزیری عراق را در کارنامه خود دارد او دو دوره، از مه ۲۰۰۶ تا اوت ۲۰۰۷ و همچنین از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲، وزیر ارتباطات نخست‌وزیر وقت عراق نوری مالکی عضو حزب الدعوه اسلامی کشور عراق بود که هر دو بار استعفا کرد.
*** چه زمانی رئیس جمهور عراق مشخص می‌شود؟
به گزارش منتخبین، گفتنی است؛ قرار بود نمایندگان پارلمان عراق در روزهای اخیر رئیس جمهور جدید کشورشان را تعیین کنند تا پس از آن مقدمات تعیین نخست‌وزیر و در نهایت تشکیل دولت جدید این کشور فراهم شود، اما به دلیل به حد نصاب نرسیدن شمار نمایندگان لازم برای انتخاب رئیس جمهور این جلسه به چهارشنبه هفته جاری موکول شد.
انتهای پیام///
