رقابت سیاسی احزاب ترکیه در سال ۲۰۲۳ میلادی، از چهارچوب رقابت انتخاباتی مرسوم خارج شده و به کشمکش بر سر تغییر نظام سیاسی تبدیل شده است.
*** مه آلود شدن صحنه سیاست و انتخابات در ترکیه
به گزارش منتخبین، ترکیه در مدت زمانی کمتر از ۵ ماه دیگر،انتخاباتی برگزار می کند که آن را حساس ترین انتخابات چند دهه اخیر این کشور می نامند. چرا که احتمال شکست حزب حاکم بالا رفته و حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، باید از صحنه قدرت کنار برود.
۶ حزب مخالف اردوغان، خود را برای تصاحب قدرت مهیا کرده اند. اما هنوز هم مشخص نیست که نامزد مشترک آنها کیست.
اردوغان نیز که از شدت کنجکاوی نمی تواند صبوری پیشه کند، از هر ابزاری استفاده می کند تا مخالفین را وادار کند، روند محرمانه و اسرارآمیز فعلی را خاتمه دهند و مشخص شود که دقیقاً چه کسی را به عنوان رقیب اردوغان بر روی رینگ بوکس می فرستند. تازه ترین اقدام تیم اردوغان برای آچمز کردن مخالفین، تلاش برای حذف یک رقیب قدرتمند به نام اکرم امام اوغلو است.
ناظران سیاسی ترکیه بر این باورند که اکرم امام اوغلو شهردار جوان و محبوب استانبول، قبلاٌ سنگین ترین شکست سیاسی را در انتخابات محلی بر اردوغان و رفیق او بن علی ییلدرم تحمیل کرده و حالا هم می تواند یک بار دیگر فاتح و پیروز میدان باشد. اما اگر او را حذف کنند، به احتمال قوی کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق نامزد مشترک مخالفین خواهد بود.
نامزدی که به زعم اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، در برابر حملات کلامی و سخنرانی های تند، هیجانی و الفاظ و اتیکت های توهین آمیز اردوغان کم می آورد و شانسی برای پیروزی ندارد.
“اونور ساعت لی” از تحلیلگران سیاسی ترکیه می گوید:«من تصور نمی کنم که اردوغان، پس از ۲۰ سال زمامداری، حاضر شود بی سر و صدا و در یک روند کاملاً دموکراتیک، قدرت را به مخالفین واگذارد. او سیاستمداری است که تحمل کوچکترین مخالفتی ندارد. یادمان باشد ما در مورد رژیم تک نفره صحبت می کنیم که رئیس آن یعنی اردوغان، کوچکترین اقدام یک چهره مخالف را تحمل نمی کند، اجازه فعالیت های صنفی، راهپیمایی های تظاهراتی، آزادی بیان، استفاده از رسانه های اجتماعی، سرگرمی، موسیقی و خلاصه در همه عرصه های زندگی اجازه فعالیت آزاد را نمی دهد و جز تلاش برای حفظ بقای حزب و ادامه حکومت خود چیزی نمی بیند. به زندان انداختن صلاح‌الدین دمیرتاش، دستور برگزاری مجدد انتخابات استانبول، تلاش برای تعطیل کردن حزب ه.د.پ، تلاش برای زندانی کردن امام اوغلو، شکایت از صدها نفر به خاطر نوشتن توییتر انتقادی، تنها گوشه های ساده ای از تمامیت خواهی و خودکامگی اردوغان را به نمایش می گذارد».
ساعت لی در ادامه می گوید:
«دلیل اصلی صدور حکم ممنوعیت فعالیت سیاسی برای شهردار استانبول، تلاش برای ممانعت از افول هژمونی حزب عدالت و توسعه است. ورود او به صحنه سیاسی ترکیه به عنوان بازیگری جدید و نگران کننده برای دولت است که قبلاً دو بار در انتخابات شهرداری، رفیق نزدیک اردوغان را شکست داد. اردوغان در استانبول از حزب جمهوری خلق شکست خورده و حالا می خواهد کاری کند که قلعه استانبول به تمامی در اختیار حزب عدالت و توسعه باشد. طنز تلخ ماجرا اینجاست که قبلاً، ممنوعیت فعالیت سیاسی اردوغان، با تلاش دنیز بایکال رهبر قبلی حزب جمهوری خلق، ممکن و میسر شد و اگر او اراده نمی کرد، اردوغان اجازه نمی یافت که وارد انتخابات شود!»
روژ گیراسون نیز بر این باور است که حالا، هم امام اوغلو و هم کلیچدار اوغلو، دو شخصیت سیاسی مهم هستند که نقش تعیین کننده دارند. او در این مورد نوشته است: «پس از اینکه در دادگاه کیفری هفتم استانبول، اکرم امام اوغلو، شهردار این کلانشهر به ۲ سال و ۷ ماه و ۱۵ روز حبس و ممنوعیت سیاسی محکوم شد، شاهد تغییر قابل توجهی در توازن در سیاست ترکیه هستیم. برای اینکه امام اوغلو پست شهرداری استانبول را از دست بدهد و عملاً کنار زده شود، ابتدا باید تصمیم گیری در مورد او قطعی شود. برای این کار باید مراحل تجدیدنظر و دیوان عالی تمام شود و مجازات، نهایی شود. با این حال، قطعاً شاهد فرآیند حقوقی طبیعی و مستقل از سیاست نیستیم. امام اوغلو به عنوان یک بازیگر سیاسی حالا قدرتمندتر و محبوب تر شده و قدرتی به دست آورد که می تواند به تنهایی حداقل به اندازه ۶ رهبر احزاب مخالف ایفای نقش کند. با این حال، ممنوعیت فعالیت سیاسی برای امام اوغلو بار دیگر نامزدی احتمالی او را به شدت بحث‌برانگیز کرد. این وضعیت باعث می شود تا کلیچدار اوغلو در بین نامزدهایی که نام آنها برای نامزدی ذکر شده بیشتر به چشم بیاید».
*** چرا آکپارتی هنوز هم رای بالایی دارد؟
یکی از موضوعات مهم نظرسنجی های سیاسی در ترکیه، این است که آرای حزب عدالت و توسعه پایین آمده است. اما این حزب هنوز هم از حزب جمهوری خلق یعنی حزبی که ۹۹ سال از عمر آن گذشته، رای بالاتری دارد. به نحوی که حالا حزب جمهوری خلق نزدیک به ۲۵ درصد رای دارد اما آکپارتی در بدترین شرایط، باز هم ۳۰ درصد رای دارد. مراد آک سوی در تحلیلی با عنوان راز ۳۰ درصد گفته است:«اگرچه رای ائتلاف جمهور در نظرسنجی های عمومی نسبت به سال ۲۰۱۸ کاهش یافته است، اما آرای حزب عدالت و توسعه همچنان حدود ۳۰ درصد است. واضح است که این امر باعث سردرگمی جناح مخالف شده است. با وجود همه نکات منفی در کشور، چگونه است که دولتی که مسئولیت سیاسی این مشکلات را بر عهده دارد همچنان صاحب رای بالایی در سطح ۳۰ درصد است؟ واضح است که وابستگی سیاسی رای دهندگان به حزب و رهبر آن، نقش مهمی دارد. از این گذشته، حزب حاکم توانسته چنین القا کند که عامل بسیاری از مشکلات در کشور، مخالفان و قدرت های خارجی هستند! آکپارتی، شبکه های ارتباطی مردمی فراوانی در دل شهرها و محلات ایجاد کرده که در این شبکه ها، ده ها هزار زن، در قبال امتیازاتی که از حزب می گیرند، هنوز هم خانه به خانه برای پیروزی اردوغان و حزب او تبلیغ می کنند».
*** انتخابات یا تغییر نظام سیاسی
رقابت سیاسی احزاب ترکیه در سال ۲۰۲۳ میلادی، از چهارچوب رقابت انتخاباتی مرسوم خارج شده و به کشمکش بر سر تغییر نظام سیاسی تبدیل شده است.
بهاالدین یوجل از تحیللگران ترکیه بر این باور است که مخالفین، بار سنگینی بر دوش دارند. چرا که آنها به صراحت اعلام کرده اند پس از پیروزی در انتخابات ۲۰۲۳ میلادی، فوراً یک رفراندم برگزار می کنند تا نظام سیاسی و اجرایی کشور را از ریاستی به پارلمانی بازگردانند. در این صورت، ترکیه دوباره نخست وزیر خواهد داشت و مرال آکشنر رهبر حزب خوب، سیاستمداری است که صراحتاً اعلام کرده تمایل دارد نخست وزیر ترکیه شود.
در پایان باید گفت، استراتژی ۶ حزب مخالف اردوغان برای پنهان کردن نام نامزد مشترک آنها برای رقابت پیش رو، یک گزینه هوشمندانه و مهم بوده است. اما حالا، رفته رفته صدای هواداران این احزاب درآمده و آنها هم می خواهند بدانند که قرار است پس از کنار زدن اردوغان، چه کسی را به عنوان رئیس جمهور کشور مورد حمایت قرار دهند.
انتهای پیام///
